Lịch sử của tà áo dài Việt Nam qua các thời kỳ

Ra đời cách đây hàng trăm năm, trải qua bao thăng trầm lịch sử, tà áo dài vẫn luôn là niềm tự hào và làm nên vẻ đẹp quyến rũ đặc trưng của người phụ nữ Việt Nam: dịu dàng, duyên dáng, thướt tha... Bạn có muốn biết chiếc áo dài có từ bao giờ, quá trình hình thành và phát triển ra sao? Xin cùng ngược dòng thời gian để tìm hiểu.

Không ai biết rõ chiếc áo dài nguyên thủy ra đời từ lúc nào và hình dáng ra sao vì không có tài liệu ghi nhận và chưa có nhiều người nghiên cứu. Y phục xa xưa nhất của người Việt, theo những hình khắc trên chiếc trống đồng Ngọc Lũ cách nay khoảng vài nghìn năm cho thấy hình phụ nữ mặc trang phục với hai tà áo xẻ. Sử gia Đào Duy Anh viết,"Theo sách Sử Ký chép thì người Văn Lang xưa, tức là tổ tiên ta, mặc áo dài về bên tả. Sử lại chép rằng, ở thế kỷ thứ nhất, Nhâm Diên dạy cho dân quận Cửu Chân dùng kiểu quần áo theo người Tàu. Theo những lời sách đó chép thì ta có thể suy luận rằng trước hồi Bắc thuộc thì người Việt gài áo về phía tay trái, nhưng sau bặt chược người Trung Quốc mới mặc áo gài về tay phải"

Kiểu sơ khai của chiếc áo dài xưa nhất là áo giao lãnh, tương tự như áo tứ thân nhưng khi mặc thì hai thân trước để giao nhau mà không buộc lại. Áo mặc phủ ngoài yếm lót, váy tơ đen, thắt lưng màu buông thả. Xưa các bà các cô búi tóc trên định đầu, đội mũ lông chim dài; về sau bỏ mũ lông chim để đội khăn, vấn khăn, đội nón lá, nón thúng. Cổ nhân xưa đi chân đất, về sau mang guốc gỗ, dép, giày. Vì phải làm việc đồng áng hoặc buôn bán, chiếc áo giao lãnh được thu gọn lại thành kiểu áo tứ thân. Áo tứ thân được mặc ra ngoài váy xắn quai cồng để tiện cho việc gồng gành nhưng vẫn không làm mất đi vẻ đẹp của người phụ nữ.

Áo tư thân thích hợp cho người phụ nữ miền quê quanh năm cần cù bươn chải, gánh gồng tháo vát. Với những phụ nữ tình thành nhàn nhã hơn, muốn có một kiểu áo dài được cách tân thế nào đó để giảm đi nét dân dã lao động và gia tăng dáng dấp trang trọng khuê các. Thế là ra đời áo ngũ thân với biến cải ở chỗ vạt nửa trước phải nay lại được thu lại trở thành vạt con; thêm môt vạt thứ năm be bé nằm ở dưới vạt trước. Áo ngũ thân che kín thân hình không để hở áo lót. Mỗi vạt có hai thân nối sồng (vị chi thành bốn) tượng trưng cho tứ thân phụ mẫu, và vạt con nằm dưới vạt trước tượng trưng cho người mặc áo. Vạt con nối với hai vạt cả nhờ cổ áo có bâu đệm, và khép kín nhờ năm chiếc khuy tượng trưng cho quan điểm về ngũ thường theo quan điểm Nho giáo và ngũ hành theo triết học phương Đông.



Vũ Vương Nguyễn Phúc Khoát được xem là người có công khai sáng và định hình chiếc áo dài Việt Nam.

Chịu ảnh hưởng nặng của văn hóa Trung Hoa, cho đến thế kỷ 18 lối ăn mặc của người Việt Nam vẫn thường hay bắt chước lối của người phương Bắc, đặc biệt dưới thời các chúa Nguyễn xứ Đàng Trong do nhu cầu khai phá khẩn hoang, đón nhận hàng vạn người Minh Hương (còn gọi là người Khách Trú hay đọc trại thành "cắc chú") bất mãn với nhà Thanh sang định cư lập nghiệp, mặc dù người Việt cũng có lối ăn mặc riêng.
Trước làn sóng xâm nhập mới này, để gìn giữ bản sắc văn hóa riêng, Vũ
Vương Nguyễn Phúc Khoát ban hành sắc dụ về ăn mặc cho toàn thể dân
chúng xứ Đàng Trong phải theo đó thi hành. Trong sắc dụ đó, người ta
thấy lần đầu tiên sự định hình cơ bản của chiếc áo dài Việt Nam, như
sau: "Thường phục thì đàn ông, đàn bà dùng áo cổ đứng ngắn tay, cửa ống
tay rộng hoặc hẹp tùy tiện. Áo thì hai bên nách trở xuống phải khâu kín
liền, không được xẻ mở. Duy đàn ông không muốn mặc áo cổ tròn ống tay
hẹp cho tiện khi làm việc thì được phép ..." (sách Đại Nam Thực Lục Tiền Biên). Trong Phủ Biên Tạp Lục, Lê Quý Đôn viết "Chúa Nguyễn Phúc Khoát đã viết những trang sử đầu cho chiếc áo dài như vậy".
Căn cứ theo những chứng liệu này, có thể khẳng định chiếc áo dài với
hình thức cố định đã ra đời và chính thức được công nhận là quốc phục
dưới triều chúa Nguyễn Vũ Vương (1739-1765). Vào thời này, các văn bản tại Việt Nam dùng chữ Hán hoặc chữ Nôm
Áo dài màu đỏ (thường là áo dài dùng trong lễ cưới, lễ ăn hỏi của người Việt)

Một vài tài liệu quy kết việc ra đời của chiếc áo dài quốc phục làdo những tham vọng riêng tư của chúa Nguyễn Phúc Khoát. Do muốn xưng vương và tách rời Đàng Trong thành quốc gia riêng, nên ban sắc dụ về ăn mặc như trên cho khác đi, không phải với người khách trú mà với Bắc triều (trong quy định này đã có cả chỉ thị phụ nữ phải mặc quần hai ống). Sau thấy quần hai ống khêu gợi quá, Vương mới giao cho triều thần pha phối từ mẫu áo dài của người Chăm (giống như áo dài phụ nữ Việt Nam ngày nay, nhưng không xẻ nách) và áo dài của phụ nữ Thương Hải (chiếc sườn xám) để "chế" ra cái áo dài của phụ nữ Việt Nam. Chiếc áo dài đầu tiên giống như áo dài người Chàm và có xẻ nách. Thật ra chiếc sườn xám cũng chỉ ra đời quãng thập niên 1930, và quan điểm trên quá thiên nặng về tính chống phong kiến nên vô hình chung đề cao vai trò của Vũ Vương như là "nhà thiết kế áo dài hiện đại đầu tiên".

Những chiếc áo dài Việt Nam hồi đầu thế kỷ 20
Thời đó có một thợ may tên là Cát Tường đã nghiên cứu và thiết kế mẫu
chiếc áo dài và may cho các cô gái tân thời mặc. Cái tên gọi "áo Le
mur" thực ra không phải do ông Cát Tường đặt, mà xuất phát từ cách nói
vui của các nhà văn thời ấy: Cát Tường được gọi chệch đi là Cái Tường"
(tiếng Pháp là Le mur) - vừa để gọi kiểu áo dài Le mur đã được các
thiếu nữ rất ưa chuộng, vì áo có tà dài gần chấm đất, nhiều màu tươi
sáng chứ không chỉ có hai màu đen trắng như trước; Mặc vào trông thanh
lịch, duyên dáng hẳn lên. Cũng từ đó áo dài được phụ nữ sử dụng như
trang phục truyền thống.
Tuy vậy, chiếc áo dài cũng đã trải qua không ít thăng trầm. Từ sau năm
1945, áo dài mới lại được khôi phục sau một thời gian dài vắng bóng.
Những chiếc áo dài Việt Nam hồi đầu thế kỷ 20

Mãi đến đầu thập niên 1960, nhà may Dung Đakao ở
Sài Gòn đưa ra một kiểu áo dài mới: áo dài tay raglan mặc với quần xéo.
Vì tay áo và thân áo được nối xéo góc khoảng 45 độ, kiểu áo dài raglan
này tránh được những đường nhăn hai bên nách và vai (so với kiểu áo Lê
Phổ). Chiếc quần xéo may bằng vải mềm, được xếp xéo góc khi cắt, có
hông ôm sát người và hai ống lòa xòa dài qua mắt cá chân giúp cho nữ
giới có những bước đi tha thước qua đôi guốc ẩn hiện dưới hai ống quần.

Sau áo dài raglan là áo dài mini raglan, vốn là áo raglan may với tà áo
cao gọn ghẽ. kiểu mini-raglan này được các nữ sinh Sài Gòn ưa chuộng
mãi cho đến cuối tháng Tư 1975.


Cảm thấy muốn tiến xa hơn, một số nhà may tại Sài Gòn đã tung ra thị
trường kiểu áo dài ba tà gốm một vạt sau và hai vạt trước. Cổ áo cao,
có khuy cài từ cổ xuống eo. Áo ba tà được mặc với quần ống voi, thứ
quần dài có ống rộng thùng thình. Kiểu áo này không ưa chuộng cho lắm
vì không thích hợp với bản chất ôn nhu cũa nữ giới Việt Nam.

Ngày nay, khi tị nạn đến xứ người, các nhà vẽ kiểu thời trang lại "thêm
bớt" cho chiếc áo dài. Trong đó, có kiểu áo dài "ngắn" với hai tà áo
ngắn lên quá đầu gối, áo hở cổ, áo một tay, v.v... Nhưng có lẽ khó có
kiểu nào sánh được những chiếc áo mini-raglan trắng nõn mà các chàng
ngơ ngẫn đứng chờ trước cổng trường Gia Long, Trưng Vương ngày nào.

Chiếc áo dài ngày nay cũng được các nhà thiết kế thời trang nghiên cứu
cải tiến rất nhiều, nhằm tạo cho được một mẫu áo dài vừa kín đáo mà vẫn
"khoe" được nét duyên dáng, mềm mại của cơ thể người phụ nữ, nhưng vẫn
giữ được những chuẩn mực căn bản của áo. Áo dài ngày nay đa phần đều có
tà áo che khuất đến chân làm cho thân hình trở nên thon thả hơn, cái eo
như là điểm nhấn của áo khiến đường cong cơ thể càng thêm rõ nét, vẻ
đẹp được tôn lên.
Không phải vô cớ mà các nhà thời trang nước ngoài nhận xét rằng: áo dài
của phụ nữ Việt Nam có vẻ đẹp dịu dàng mà không yếu đuối, gợi cảm mà
không phô bày lộ liễu, dân tộc mà không thiếu tính hiện đại. Tà áo dài
ấy đã trở thành vẻ đẹp đặc trưng của người phụ nữ Việt Nam trong mắt
bạn bè quốc tế.

Note: Vì đây là topic đầu tiên ,nên rất ming nhận được sự ủng hộ của tất cả các bạn. Thân!

Love it! Thank u so much

hay wa' à...rất có ý nghĩa....thic nhất là thứ 2 để mấy girl mặc áo dài....áo dài no1

nhắc áo dài làm mình nhớ thời đi học, iu iu lắm